Lá Domhanda an Chaomhnaithe Dhigitigh 2022

Ar an 3 Samhain, rinne Leabharlann Náisiúnta na hÉireann (LNÉ) ceiliúradh ar Lá Domhanda an Chaomhnaithe Dhigitigh trí cheardlann a stiúradh ar an láthair maidir le bailiúcháin ghrianghrafadóireachta a cruthaíodh go digiteach ar dtús a mheas, cur síos a dhéanamh orthu, agus tuairiscí teicniúla a chruthú maidir leo. Is é an teideal a bhí ar an gceardlann ná Fócas ar an Réimse Digiteach: Buntreoir faoi obair le bailiúcháin ghrianghrafadóireachta a cruthaíodh go digiteach ar dtús.

Ar an 3 Samhain, rinne Leabharlann Náisiúnta na hÉireann (LNÉ) ceiliúradh ar Lá Domhanda an Chaomhnaithe Dhigitigh trí cheardlann a stiúradh ar an láthair maidir le bailiúcháin ghrianghrafadóireachta a cruthaíodh go digiteach ar dtús a mheas, cur síos a dhéanamh orthu, agus tuairiscí teicniúla a chruthú maidir leo. Is é an teideal a bhí ar an gceardlann ná Fócas ar an Réimse Digiteach: Buntreoir faoi obair le bailiúcháin ghrianghrafadóireachta a cruthaíodh go digiteach ar dtús. Sa phostáil seo, déanfaimid cur síos ar an méid atá uathúil faoi ábhar a cruthaíodh go digiteach ar dtús, cén chaoi a raibh tionchar ag obair laethúil Rannóg Bailiúchán Digiteach LNÉ ar ábhar na ceardlainne seo, chomh maith le sonraí na ceardlainne féin.

Nuair a deirimid ábhar a cruthaíodh go digiteach ar dtús, is éard atá i gceist againn ná gur cruthaíodh na comhaid i bhfoirm dhigiteach ar dtús, seachas digitiú a dhéanamh orthu. Samplaí is ea comhaid Word, grianghraif dhigiteacha, suíomhanna idirlín, nó fiú scarbhileoga.  Tá sraith dúshláin agus deiseanna ar leith i gceist le hábhar a cruthaíodh go digiteach. Tá roinnt institiúidí cultúrtha, LNÉ san áireamh, i mbun an digitithe le fada agus gach seans go bhfuil ardnósanna imeachta uathoibrithe acu chun ábhar digitithe a thabhairt isteach i stór digiteach agus é a chur ar fáil don phobal. I gcás bailiúcháin a cruthaíodh go digiteach, áfach, teastaíonn uasoiliúint foirne agus uasghráduithe teicniúla ar chórais sa bhreis orthu siúd atá i bhfeidhm cheana féin don digitiú.

Tá cuma an-chosúil idir obair a dhéanamh le grianghrafadóireacht a cruthaíodh go digiteach agus grianghraif dhigitithe toisc go bhfuil siad araon bunaithe ar íomhánna, ach tá mórán difríochtaí eatarthu. I gcás an digitithe, cruthaíonn nó coimisiúnaíonn an institiúid bailithe na comhaid dhigiteacha ó bhailiúcháin fhisiciúla atá ann cheana féin, mar shampla léarscáil nó lámhscríbhinn dhigitithe, ach i gcás ábhar a chruthaítear go digiteach ar dtús, is é an cruthaitheoir nó an deontóir a chruthóidh rud/comhad/réad digiteach. Nuair a bhíonn digitiú ar bun, féadtar caighdeán an ghrianghraif, formáid an chomhaid agus méid an chomhaid a leagan síos, ach i gcás bailiúcháin a chruthaítear go digiteach ar dtús, is minic a chaithfear glacadh le cibé rud atá cruthaithe ag an ngrianghrafadóir. Le teacht na gceamaraí digiteacha agus gléasanna a bhfuil stóras mór ar fáil orthu, dúshlán eile is ea gur féidir mórán grianghraf a chruthú gach soicind, agus dá réir, is féidir na scórtha nó fiú na céadta de ghrianghraf atá an-chosúil lena chéile a chruthú taobh istigh d’achar roinnt bheag nóiméad. Deis mhór a eascraíonn as grianghraif a chruthaítear go digiteach ná gur féidir leis an gceamara, an grianghrafadóir nó an bogearra eagarthóireachta (Lightroom/Photoshop) gach cineál meiteashonraí a leabú sa chomhad féin, rud is féidir a bheith ina chúnamh chun i bhfad níos mó eolais a bheith ar fáil faoin ngrianghraf, agus faisnéis riachtanach a fháil, amhail cén uair a tógadh an pictiúr, nó cén duine a thóg é.

Stiúradh rannpháirtithe na ceardlainne trí thrí cinn de sheisiúin ar leithligh ina raibh meascán de chur i láthair agus cleachtaí a d’fhorbair a gcuid saineolais ar obair a dhéanamh leis na cineálacha seo bailiúchán, iad uile bunaithe ar thaithí phraiticiúil bhaill foirne LNÉ. Chlúdaigh gach seisiún ábhar éagsúil, lena n-áirítear measúnú, cur síos a dhéanamh agus tuairiscí teicniúla a chruthú. Mar gheall go rabhamar ag iarraidh go mbeadh an cheardlann idirghníomhach agus praiticiúil, chruthaíomar comhaid tástála lena n-úsáid i gcleachtaí mar chuid de gach seisiún. I measc na gcomhad tástála a d’úsáideamar don cheardlann, bhí grianghraf ó réimse fón iPhone, chomh maith le ceamaraí DSLR (Frithchaitheamh Aonlionsa Digiteach). Mar chuid de bheith ag obair le Bailiúchán Grianghrafadóireachta ‘Tá. Comhionannas’, bhí ar LNÉ na scileanna agus na próisis a bhí ann cheana féin a úsáid, iad a chur in oiriúint d’ábhar a cruthaíodh go digiteach, agus uirlisí caomhnaithe digitithe a úsáid chun anailís a dhéanamh ar na comhaid chun tacú leis an obair seo.

Ba í Maria Ryan a d’óstáil an t-imeacht agus stiúir sí na rannpháirtithe trí sceideal an lae. Ar dtús, rinne Della Keating plé ar an measúnú i gcomhthéacs ábhar grianghrafadóireachta a cruthaíodh go digiteach. Leag sí béim ar an mbuntáiste a bhaineann le polasaithe agus próisis mheasúnaithe atá ann cheana féin mar bhloic thógála chun ábhar digiteach a mheas agus le haghaidh deiseanna chun measúnú níos mine a dhéanamh ar ghrianghraif a cruthaíodh go digiteach le modhanna measúnaithe físeacha agus teicniúla. Ina dhiaidh sin ba é Kieran O’Leary a labhair leis na rannpháirtithe faoin bpróiseas chun tuairiscí teicniúla a chruthú le ExifTool. Ba iad na tuairiscí sin na tuairiscí céanna a d’úsáid Della ina cleachtadh measúnaithe, agus chruthaigh siad scarbhileoga ina raibh meiteashonraí suntasacha arna gcruthú ag an gceamara, ag an uirlis eagarthóireachta nó ag an ngrianghrafadóir. Ar deireadh, d’fhéach Joanna Finegan ar an gcaoi ar úsáid an leabharlann meiteashonraí ó thuairiscí teicniúla chun taifeadtaí míre ar scála a chruthú. Ina dhiaidh sin, chruthaigh rannpháirtithe a dteimpléad/próifíl taifid féin le cur síos a dhéanamh ar scála trí shainaithint a dhéanamh ar na meiteashonraí leabaithe cuí ón tuairisc chéanna ExifTool a d’úsáid Della agus Kieran. Ina dhiaidh sin d’úsáid siad a dteimpléad chun taifead a chruthú ar ghrianghraf sampla ón mbailiúchán tástála.

Bhíomar thar a bheith tógtha leis an rannpháirtíocht leis na cleachtaí agus leis na tuairimí a chuir na rannpháirtithe in iúl. Ba chur chuige éagsúil é ónár ngnáthimeachtaí do Lá Domhanda an Chaomhnaithe Dhigitigh toisc go raibh na himeachtaí roimhe sin ina sraith inar chuir roinn den phobal a gcuid taithí agus eolais i láthair ó thaobh bheith ag obair le bailiúcháin a chruthaítear go digiteach, seachas ceardlanna praiticiúla. Tá LNÉ ag súil le leanúint de bheith ag obair le hinstitiúidí eile ar fud an domhain chun ceiliúradh a dhéanamh ar Lá Domhanda an Chaomhnaithe Dhigitigh, mar sin bí ag faire amach níos faide anonn sa bhliain le haghaidh ár n-imeachta do 2023!