Déanann an taispeántas grianghrafadóireachta saor in aisce ag Leabharlann Náisiúnta na hÉireann, a áiríonn ábhar as Corcaigh, ceiliúradh ar ré na grianghrafadóireachta analógaí in Éirinn

Léirítear sa taispeántas na hathruithe sóisialta, cultúrtha agus teicneolaíochta a tharla ar fud na hÉireann idir lár an 19ú haois agus tús an chéid seo, agus tugtar léargas ann ar an saol mar a bhí i gCorcaigh.

Tugtar léargas ar leith sa taispeántas ar stair agus ar ghnáthshaol na hÉireann, chomh maith le héabhlóid na grianghrafadóireachta, lena n-áirítear léargas ar mhná sna 1860idí ag díol sólaistí i gCill Airne agus ceann de thraein ghaile ag dul thar bráid i gCluain Eois, Co. Mhuineacháin in 1959.

Caoga grianghraf a tógadh idir 1858–2001 atá sa taispeántas, agus clúdaíonn an tréimhse sin ré na grianghrafadóireachta analógaí in Éirinn. I measc na ngrianghraf atá ar taispeáint tá cineálacha pictiúr a tógadh nuair nach raibh an ré sin ach ina tús, ar nós steiréiphéirí agus priontaí a rinneadh trí phróiseas lenar cuireadh tuaslagán salainn ar pháipéar. Tá cineálacha grianghrafadóireachta ó thráth is gaire den lá inniu le feiceáil sa taispeántas freisin.

Gabhann íomhá amháin radharc sráide idileach i sráidbhaile na Léime, Co. Chorcaí, a tógadh timpeall 1900-1920. Foilsitheoir as Baile Átha Cliath ab ea an grianghrafadóir, Fergus O'Connor, a d'fhoilsigh luath-scríbhinní Sheáin Uí Chathasaigh agus a tháirg cártaí poist náisiúnacha agus ábhar gaolmhar. Tar éis Éirí Amach na Cásca, cuireadh i bpríosún Lewes é. Is claonchló ar phláta gloine atá san íomhá, 17 x 22 cm.

Tá grianghraf eile ann de ghrúpa teaghlaigh ina bhfuil ochtar, agus tá sé mar chuid de Bhailiúchán Grianghrafadóireachta Poole. Portráid choimisiúnaithe a bhí sa ghrianghraf, a choimisiúnaigh J.J. Healy Esq. Dochtúir Teaghlaigh, as Baile na Banríona, Co. Chorcaí, agus tógadh é an 27 Bealtaine 1916.

Grianghraf an-difriúil sa taispeántas as Corcaigh is ea an ceann de thógáil an tí solais nua, Carraig Aonair, timpeall 1902. Ní raibh teach solais bunaidh Charraig Aonair, a tógadh sna 1850idí, láidir go leor dá shuíomh nochta, agus cuireadh tús le tógáil an chinn nua in 1897. Seachadadh bloic eibhir Chornaigh ar bhád agus ansin iompraíodh iad ar thrambhealach agus ar chóras ulóg chun an tí solais ab airde agus ab leithne dá raibh ann in Éirinn agus sa Bhreatain Mhór.

Ag labhairt di, dúirt Sara Smyth, Ceannasaí Gníomhach na dTaispeántas, na Foghlama agus na gClár in NLI agus coimeádaí an taispeántais seo:

“Na nithe a bhailítear inniu, is stair a bheidh iontu amárach. Sa ról atá aici i ndáil le cuimhne na hÉireann a choimeád, leanann NLI ar aghaidh ag bailiú agus ag roinnt cnuasach náisiúnta bríomhar ina ndéantar doiciméadú ar an saol stairiúil agus an saol comhaimseartha ar oileán na hÉireann. Tá os cionn cúig mhilliún grianghraf i Leabharlann Náisiúnta na hÉireann, agus is taifead fíorluachmhar iad ar stair agus cultúr na hÉireann.

“Beidh an taispeántas ar siúl go dtí 2025 agus beidh grianghraif i bhfrámaí ó 20 dár mbailiúcháin is mó ráchairt le feiceáil i gcéim a haon. Tugtar léargas sna híomhánna a roghnaíodh ar éagsúlacht na hÉireann agus tá grianghraif ann ó bheagnach gach contae, ó thuaidh agus ó dheas.

“Dírímid aird ar phobail den lucht oibre agus den mheánaicme; ar na mná, dream nach mbíonn le feiceáil chomh minic leis na fir in íomhánna ón am atá caite; agus léirímid pobail tuaithe agus pobail uirbeacha taobh le chéile. Tugtar aghaidh freisin ar théamaí, amhail an t-athrú aeráide agus cúrsaí iompar.”

Bí linn le haghaidh turas saor in aisce le coimeádaí an taispeántais, Sara Smyth, an samhradh seo. Beidh an chéad turas míosúil eile ar siúl Déardaoin, an 17 Lúnasa ó 1.00-1.40pm. Ní gá aon áirithint a dhéanamh.

Má bhíonn tú i mBaile Átha Cliath le cairde nó baill teaghlaigh leat, nó leat féin fiú amháin, is féidir leat bualadh isteach go dtí an taispeántas Daoine agus Áiteanna atá saor in aisce agus inrochtana 10am-4pm Luan go Domhnach, le cead isteach deiridh 3.30pm.

Chun tuilleadh grianghraf a fháil ó bhailiúcháin ollmhóra NLI, téigh chuig www.nli.ie.

CRÍOCH